Amrita Pritam: Translated by Jhilmil Breckenridge

BIO

Amrita Pritam (31 August 1919 – 31 October 2005) was an Indian writer and poet, who wrote in Punjabi and Hindi. She is considered the first prominent woman Punjabi poet, novelist, and essayist, and the leading 20th-century poet of the Punjabi language, who is equally loved on both sides of the India-Pakistan border. With a career spanning over six decades, she produced over 100 books of poetry, fiction, biographies, essays, a collection of Punjabi folk songs and an autobiography that were translated into several Indian and foreign languages.

She is most remembered for her poignant poem, Ajj aakhaan Waris Shah nu (Today I invoke Waris Shah – “Ode to Waris Shah”), an elegy to the 18th-century Punjabi poet, an expression of her anguish over massacres during the partition of India. A staunch feminist, her poems on and for women remain relevant even today.

 

 

BIO

Jhilmil Breckenridge is a poet, writer and activist. She is the Founder of Bhor Foundation, a mental health charity. Her areas of work are mental health, domestic violence and trauma. Jhilmil is currently working on a PhD in the UK and her poetry and other writings have been widely published and anthologised. Jhilmil is currently shortlisted for the prestigious RL Poetry Award 2017 and is working on her first collection of poems. She is Editor for The Woman Inc and one of their initiatives is helping women heal from domestic violence through the use of poetry. She tweets at jhilmilspirit.

 

(Translated from the original Punjabi into English)

 

 

 

 

My Address

Today, I have rubbed off the number outside my front door
From the forehead of the street, I have rubbed out her name
In every direction, every road’s name, I have erased

If you want to find me, this is what you need to do —
Look in every country, in every city, in every street
Knock on every door

This is a curse

And wherever you find a glimpse of a free spirit,
Know, that is my home

ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਪ੍ਰੀਤਮ- ਮੇਰਾ ਪਤਾ

ਅੱਜ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦਾ ਨੰਬਰ ਮਿਟਾਇਆ ਹੈ
ਤੇ ਗਲੀ ਦੇ ਮੱਥੇ ਤੇ ਲਗਾ ਗਲੀ ਦਾ ਨਾਮ ਹਟਾਇਆ ਹੈ
ਤੇ ਹਰ ਸੜਕ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦਾ
ਨਾਮ ਪੂੰਝ ਦਿੱਤਾ ਹੈ
ਪਰ ਜੇ ਤੁਸਾਂ ਮੈਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਲੱਭਣਾ ਹੈ
ਤਾਂ ਹਰ ਦੇਸ਼ ਦੀ,ਹਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ,ਹਰ ਗਲੀ ਦਾ ਬੂਹਾ ਠਕੋਰੋ

ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਾਪ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਰ ਹੈ,
ਤੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਹ
ਦੀ ਝਲਕ ਪਵੇ
••••••••ਸਮਝਣਾ ਓਹ ਮੇਰਾ ਘਰ ਹੈ.

.

Today, I Call Waris Shah

Today, I Call Waris Shah
It’s time to speak from your grave
It’s time to turn the next page
in our Book of Love
Pages and pages of lament you wrote
when just one daughter of Punjab cried
Today, a million daughters cry
Oh, Waris Shah, to you

Wake up and see, Oh Narrator of Loss
See, the state of your Punjab
Today, your fields grow corpses
And blood flows in the Chenab
Our five rivers have been poisoned
Their waters seep through our land
From every bit of this fertile earth
Sprout venomous weeds
And skies turn crimson
from shrieks and cries

The poison blew into the forest
It screams as if at a wake
And every bamboo in the forest
from a flute, turns to deadly snake
They first bit snake charmers,
who lost their antidote
Then stung everyone in their path
As poison spread, all of Punjab
turned blue

Streets no longer have voices singing
The cotton threads have snapped
Spinning wheels lie silent
as friendships scatter, lost

All boats now lost their moorings
Floating rudderless on the river
And swings on peepul trees —
knocking unused, swinging empty

The flute which serenaded,
today lies cast
Ranjha’s brothers wander
forgetting their caste

Blood seeps into earth
oozing from fresh graves
Queens of love sing
songs of lament in tombs

All have become Quaido1 today —
thieves of Beauty and Love
Today, where can I find
Waris Shah once again

Today, I Call Waris Shah
It’s time to speak from your grave
It’s time to turn the next page
in our Book of Love

  (Ajj akhaan Waris Shah nun)
              ‘ਅੱਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ’

ਅਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ , ਕਿਤੋਂ ਕਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲ।
ਤੇ ਅਜ ਕਿਤਾਬੇ ਇਸ਼ਕ਼ ਦਾ , ਕੋਈ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲ ।
ਇਕ ਰੋਈ ਸੀ ਧੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ , ਤੂੰ ਲਿੱਖ ਲਿੱਖ ਮਾਰੇ ਵੈਣ ।
ਅੱਜ ਲੱਖਾਂ ਧੀਆਂ ਰੋਂਦੀਆਂ, ਤੈਨੂੰ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ ਕਹਿਣ ।
ਉਠ ਦਰਦ-ਮੰਦਾਂ ਦਿਆ ਦਰਦੀਆ, ਉਠ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਪੰਜਾਬ।
ਅਜ ਬੇਲੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਵਿਛੀਆਂ , ਤੇ ਲਹੂ ਦੀ ਭਰੀ ਝਨਾਬ ।
ਕਿਸੇ ਨੇ ਪੰਜਾਂ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿਚ ਦਿੱਤੀ ਜ਼ਹਿਰ ਰਲਾ।
ਤੇ ਓਹਨਾ ਪਾਣੀਆਂ ਧਰਤ ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਪਾਣੀ ਲਾ ।
ਇਸ ਜਰਖੇਜ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ, ਲਾਵਾ ਫੁਟਿਆ ਜ਼ਹਿਰ ।
ਗਿਠ ਗਿਠ ਚੜ੍ਹੀਆਂ ਲਾਲੀਆਂ, ਫੁੱਟ ਫੁੱਟ ਚੜ੍ਹਿਆ ਕਹਿਰ
ਮੋਹ-ਵਿਲੱਸੀ ਵਾ ਫਿਰ ਵਣ ਵਣ ਵੱਗੀ ਜਾ।
ਉਸ ਹਰ ਇੱਕ ਵਾਂਸ ਦੀ ਵੰਝਲੀ ਦਿੱਤੀ ਨਾਗ ਬਣਾ।
ਨਾਗਾਂ ਕੀਲੇ ਲੋਕ-ਮੂੰਹ, ਬੱਸ ਫਿਰ ਡੰਗ ਹੀ ਡੰਗ ।
ਪਲੋ-ਪਲੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੀਲੇ ਪੈ ਗਏ ਅੰਗ।
ਗਲਿਓਂ ਟੁੱਟੇ ਗੀਤ ਫਿਰ , ਤਕਲਿਓਂ ਟੁੱਟੀ ਤੰਦ ।
ਤ੍ਰਿੰਜਣੋ ਟੁੱਟੀਆਂ ਸਹੇਲੀਆਂ, ਚਰਖੜੇ ਘੂਕਰ ਬੰਦ।
ਸ੍ਣੇ ਸੇਜ ਦੇ ਬੇੜੀਆਂ ਲੁੱਡਣ ਦਿਤੀਆਂ ਰੋਹੜ।
ਸਣੇ ਡਾਲੀਆਂ ਪੀਂਘ ਅੱਜ , ਪਿੱਪਲਾਂ ਦਿੱਤੀ ਤੋੜ।
ਜਿਥੇ ਵੱਜਦੀ ਸੀ ਫੂਕ ਪਿਆਰ ਦੀ , ਓਹ ਵੰਝਲੀ ਗਈ ਗਵਾਚ।
ਰਾਂਝੇ ਦੇ ਸੱਭ ਵੀਰ ਅੱਜ ਭੁੱਲ ਗਏ ਇਸ ਦੀ ਜਾਚ।
ਧਰਤੀ ਤੇ ਲਹੂ ਵੱਸਿਆ , ਕਬਰਾਂ ਪਈਆਂ ਚੋਣ।
ਪ੍ਰੀਤ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਹਿਜ਼ਾਦੀਆਂ, ਅੱਜ ਵਿਚ ਮਜ਼ਾਰਾਂ ਰੋਣ ।
ਅਜ ਆਖਾਂ ਵਾਰਿਸ ਸ਼ਾਹ ਨੂੰ , ਕਿਤੇ ਕਬਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਬੋਲ।
ਤੇ ਅਜ ਕਿਤਾਬੇ ਇਸ਼ਕ਼ ਦਾ , ਕੋਈ ਅਗਲਾ ਵਰਕਾ ਫੋਲ ।

*****

.